گزارش آیین نکوداشت استاد محمود جفعری دهقی
پژوهشگری استوار در مسیر ایرانشناسی
گزارش: حسین میری رامشه
آیین نکوداشت استاد محمود جعفری دهقی استاد زبانهای تاریخی دانشگاه تهران و رئیس انجمن ایرانشناسی و آیین رونمایی از کتاب دادستان دینی، مجموعه مقالات اهدایی اساتید و پژوهشگران با موضوع فرهنگ و زبانهای باستانی ایران به استاد دهقی، با حضور جمعی از دوستداران و همکاران و دانشجویان این استاد پیشکسوت برگزار شد.
به گزارش روابط عمومی خانه اندیشمندان علوم انسانی، در ابتدای این مراسم دکتر مصطفی گرجی مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی خانه اندیشمندان علوم انسانی گفت: خانه اندیشمندان علوم انسانی که به عنوان خانه‌ای برای اصحاب علوم انسانی مفتخر است، در کنار بسیاری از برنامه‌های خود از جمله همایش‌های ملی و بین المللی، مراسمات آیینی و مذهبی، کارگاه‌ها و درسگفتارها و نقد و بررسی کتاب و فیلم، برخود دید تا برنامه.هایی به رنگ و بوی قدرشناسی برای اصحاب و بزرگان علوم انسانی برگزار نماید و تاکنون توانسته است بیش از 82 جلسه مراسم نکوداشت را برگزار نماید.
گرجی افزود: گروه زبان و ادبیات فارسی خانه اندیشمندان علوم انسانی پس از برگزاری چهار مراسم نکوداشت، بر خود می‌بالد که این بار در خرداد 1401 آیین نکوداشت یکی از نامدارترین ایران‌شناسان معاصر، دکتر محمود جعفری دهقی را برگزار کند
دکتر ژاله اموزگار استاد بازنشسته زبانهای باستانی دانشگاه تهران نیز به عنوان دیگر سخنران مراسم، محمود جعفری دهقی را از جمله ایران‌شناسانی دانست که کمر همت برای معرفی آثار فرهنگی ایران به جهانیان بسته است.
آموزگار با تاکید بر ضرورت شناساندن مفاخر فرهنگی و تاریخی ایران خاطرنشان کرد: بنای کولوسئوم که در سده نخستین میلادی در رم ساخته شده است، جایی بود که در آن، گلادیاتورها با هم مبارزه می‌کردند و مخاطبان را به وجد می‌آوردند. چنین جایی، اکنون یکی از پربیننده‌ترین مراکز گردشگری در کشور ایتالیا است و وارثان بنای کولوسئوم، چنین ستمکده‌ای را با افتخار در معرض دید گردشگران می‌گذارند. اما ما دانسته یا نادانسته، گاه بر ستم ناکرده پیشینیان خود تاکید می‌کنیم و گاه از حفظ میراث فرهنگی پرافتخار خویش غافل هستیم.
ژاله اموزگار همچنین در خصوص کتاب دادستان دینی، جشن نامه دکتر محمد جعفر دهقی افزود: تحقیق و بررسی در خصوص اثر تاریخی دادستان دینی موضوع رساله دکتری استاد دهقی بود که به همین مناسبت نام کتاب جشن نامه ایشان را نیز دادستان دینی گذاشته‌اند.
دیگر سخنران این مراسم اما نصرالله پورجوادی، استاد بازنشسته فلسفه و عرفان دانشگاه تهران بود که سخنرانی خود را به صورت پیام ویدئویی به مخاطبان ارائه داد. پورجوادی در ابتدای سخنرانی خود گفت: سابقه دوستی من با جعفری دهقی به گردهمایی کوچکی در میبد بازمی‌گردد که هردو ما در آن گردهمایی قرار سخنرانی داشتیم. به خاطر دارم که در آن سخنرانی خود به موضوع اهل الست و موضوع عهد و پیمانی که خداوند در عالم ذر از آدمیان گرفته است پرداختم و موضوع همین سخنرانی سابقه آشنایی بیشتر و دوستی چندین ساله ما شد.
رئیس اسبق مرکز نشر دانشگاهی افزود: آنچه که امروز می‌خواهم بگویم نیز نزدیک به همان مضمون اهل الست است و این موضوع با مسئله فطرت ارتباط مستقیمی دارد. فطرت چیز بی‌معنی‌ای نیست و در آیات قرآن مجید نیز اشاراتی به آن شده است. آنچه که سرشت یا فطرت انسان را می‌سازد همان عهد و میثاقی است که انسان با خداوند در الست بسته است.
پس از سخنرانی نصرالله پورجوادی، پیام مکتوب زهره زر شناس، عضو هیأت علی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی برای حضار قرائت شد. زرشناس در بخشی از این پیام نوشت: دوست و همکار عزیز من محمود جعفری دهقی، فرهیخته‌ای است که عمر خود را صرف زبان و ادبیات فارسی کرده است و در این عمر پربرکت دانشجویان زیادی را پروریده و راهنمایی و مشاوره رساله‌ها و پایان‌نامه‌های زیادی را در حوزه ایرانشناسی برعهده گرفته است و در سازمان‌های صاحب نامی همچون مرکز بزرگ دایره المعارف اسلامی مسئولیت پروژه‌های بزرگی را برعهده داشته است و وجود استادانی همانند دهحقی می‌تواند الگوی مناسبی برای نسل جوان کشورمان باشد.
محمدرضا سحاب، رئیس موسسه جغرافیای و کارتوگرافی سحاب نیز به عنوان چهارمین سخنران این مراسم خاطرنشان کرد: از جمله اقدامات ارزنده دهقی احیای انجمن ایرانشناسی در سال 1396 است. سحاب در ادامه ضمن بیان ضرورت وجود نهادهایی که متولی شناساندن ایران به دنیا هستند، سابقه موسسات ایرانشناسی در کشورهای غربی را بسیار قدیمی‌تر از موسسات مشابه ایرانی عنوان کرد.
این عضو هیأت مدیره انجمن ایرانشناسی در ادامه افزود: از همه دوستان و فرهیختگان و ایران‌دوستان تقاضا دارم تا به این انجمن پیوسته تا بتوانیم ایران را بهتر و بیشتر به جهان بشناسانیم و صرفاً استفاده کننده مطالعات و تحقیقات دیگران نباشیم.
ابوالقاسم اسماعیل پور، عضو هیات علمی دانشگاه شهید بهشتی نیز به عنوان دیگر سخنران مراسم خاطرنشان کرد: از نظر من زبان و ادبیات فارسی هرچند خود درختی شکوهمند است اما فراموش نکنیم که ما باید به ادبیات ایرانی نیز توجه داشته باشیم. درخت سترگی که چند هزار سال قدمت دارد و شاخه‌های بسیاری را در فرهنگ و هنر ایران به ارمغان آورده است.
اسماعیل پور افزود: از این هم می-توان فراتر رفت. ادبیات ایرانی که ادبیات فارسی تنها یکی از شاخه‌های این درخت تنومند است، که ریشه‌های آن را ادبیات هندوایرانی تشکیل می‌دهد.
این استاد دانشگاه همچنین با بیان این نکته که نام جعفری دهقی با رشته ایرانشناسی گره خورده است، افزود: دهقی قدم‌های استواری در راه ایرانشناسی برداشته است که یکی از آن‌ها احیای انجمن ایرانشناسی پس از سال‌های طولانی است و این کار کوچکی نیست.
دیگر سخنران مراسم، جان الله کریمی مطهر استاد زبان و ادبیات روسی دانشگاه تهران خاطر نشان کرد: دهقی ویژگی‌ای دارد که آن را در نسل‌های اولیه ایران‌شناسان می‌بینیم و آن چند بعدی بودن یا در چند زمینه یا رشته متخصص بودن است. و این چند بعدی بودن استاد دهقی من را یاد ادبای عصر طلایی ادبیات روسی می‌اندازد.
کریمی مطهر همچنین افزود: همه می‌دانیم که استاد دهقی تحلیل‌های جذاب و بکری در حوزه شاهنامه پژوهی دارند و من گاهی فکر می‌کنم اگر ایشان صرفاً به کار شاهنامه پژوهی می‌پرداختند، بازهم می‌توانستیم ایشان را در زمره استاید برجسته ایرانشناسی قرار دهیم.
این عضو هیأت مدیره انجن ایرانشناسی همچنین افزد: انجمن ایرانشناسی فراز و فرودها و چالش‌های بسیاری داشته است، اما عشق و علاقه دهقی به ایران و رشته ایرانشناسی و همت او است که این انجمن را هنوز سرپا نگه‌داشته است.
سید سعید فیروزآبادی، استاد زبان و ادبیات آلمانی در دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان هفتمین سخنران این مراسم به دسته بندی ثمره فعالیت‌های محمود جعفری دهقی پرداخت. فیروزآبادی خاطرنشان کرد: در این چند سال اخیر اگر تلاش‌ها و همت استاد دهقی نبود، ما به هیچ‌وجه تدوام انجمن ایران شناسی را نمی‌دیدیم.
فیروزآبادی افزود: تردیدی نیست که فعالیت‌های آموزشی ایشان در دانشگاه تهران امروز به ثمر نشسته و از جمله این فعالیت‌ها، می‌توان به تاسیس رشته ایرانشناسی در دانشکده ادبیات این دانشگاه اشاره کرد و فارغ الحصیل شدن دانشجویان فراوان و تربیت پژوهشگران حوزه ایرانشناسی یکی از ثمره‌های تلاش دکتر جعفری دهقی است.
این عضو هیأت مدیره انجمن ایران شناسی همچنین خاطرنشان کرد: استاد دهقی همت والایی در ترجمه شعر و سرایش شعر دارند و "سرو بادها" به گمان من جز بهترین مجموعه شعرهای ایشان است.
علی شهیدی استاد ایرانشناسی دانشگاه تهران دیگر سخنران این مراسم بود که به قرائت فصل نخست کتاب دادستان دینی، جشن‌نامه استاد محمود جعفری دهقی" پرداخت. در فصل اول این کتاب که به زندگینامه استاد دهقی پرداخته، به موضوعاتی چون محل تولد، خانواده استاد دهقی، کیفیت تحصیلات ایشان، رساله دکتری، عضویت در گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شیراز، تاسیس رشته ایرانشناسی، تالیفات ایشان، احیای انجمن ایرانشناسی و بسیاری دیگر از فعالیت‌های این استاد بازنشسته دانشگاه تهران می‌پردازد.
علی شایسته دوست، گردآورده کتاب "دادستان دینی؛ جشن نامه دکتر محمود جعفری دهقی" نیز به عنوان دیگر سخنران این مراسم خاطرنشان کرد: از منظر یک دانشجو که سال‌ها در محظر استادم شاگردی کرده‌ام، برایم همواره سوال بود که با وجود مسئولیت‌های سنگین علمی و اجرایی استاد، چگونه ایشان توانسته‌اند در حوزه‌های گوناگون همچون زبان و ادبیات فارسی، زبان و ادبیات باستانی ایران یا تاریخ ایران صاحب نظر و متخصص باشند.
شایسته دوست همچنین افزود: ارج‌گذاری و نکوداشت پیشکسوتان رشته ایرانشناسی را ما از خود استاد دهقی آموخته‌ایم و به طور مشخص یاد‌نامه‌ای که استاد عزیز ما برای نکوداشت استاد ماهیار نوابی گردآوری کرده‌اند، ماندگار شده است و برگزاری این مراسم و تدوین جشن‌نامه ایشان که استاید بزرگ رشته زبان و ادبیات فارسی و رشته ایرانشناسی در آن مقاله دارند، کمترین کاری بود که می‌توانستیم برای استاد خود انجام دهیم.
آخرین سخنران مراسم، دکتر محمود جعفری دهقی بود که در سخنانی کوتاه ضمن تشکر از برگزار کنندگان مراسم نکوداشت خود، گفت: لطف و محبتی که شما به من داشتید من را یاد داستان خلیفه و اعرابی مولانا انداخت. وقتی که اعرابی آن کوزه آب ناچیز خود را، که مثل فعالیت‌های من در طول این سالیان است، به خلیفه تقدیم کرد، خلیفه با بزرگی به او صله و پاداش داد، همچنان که شما این بزرگواری را در حق من کردید.
جعفری دهقی همچنین از خانواده و همسر خود قدردانی کرد و گفت: همواره در طول سال‌های زندگی مشترک، اگر صبر و تحمل مشکلات فعالیت علمی من از جانب همسرم نبود، واقعا من نمی‌توانستم کاری انجام دهم و سپاسگزارم لطف همسر و فرزندانم هستم.
در پایان مراسم ضمن رونمایی از کتاب دادستان دینی، هدایایی به رسم یادبود از جانب دکتر علی اصغر قاسمی، مدیر عامل خانه اندیشمندان علوم انسانی، اعضای هیأت مدیره انجمن ایرانشناسی، موسسه پژوهشی میراث مکتوب و انجمن شاهنامه پژوهی به استاد محمود جعفری دهقی تقدیم شد.
